Waarom zeggen we ‘hij maakt er een potje van’?

Kort en duidelijk: “Hij maakt er een potje van” betekent dat iemand er een rommeltje of chaos van maakt, iets klungelig of slecht doet. De uitdrukking duidt op onhandigheid, slordigheid of het volledig mislopen van een klus — en in dit artikel leg ik concreet uit waar die woorden vandaan kunnen komen, hoe je ze gebruikt en wat je praktisch kunt doen als iemand ‘er een potje van maakt’.

Betekenis: wat bedoelen we precies?

De kern: het beeld van een ‘potje’ staat voor een ongestructureerde boel. Als iemand ‘er een potje van maakt’ bedoel je niet letterlijk een pot, maar dat hij of zij iets verknoeit, rommelig uitvoert of een situatie in de soep draait. Het is een informele, vaak licht kritische uitdrukking die zowel op kleine huishoudelijke blunders als op grotere werk- of relatiefouten toegepast wordt.

Oorsprong: waar komt de uitdrukking vandaan?

De exacte oorsprong is niet 100% zeker, maar er bestaan een paar plausibele verklaringen:

1) Praktische reden: rommel bij pottenbakken of koken

Een pot is snel een kliederboel: klei, kookpotten of in de keuken onvermijdelijke rommel. Als iemand iets ‘in de pot kiepert’ of ‘er een potje van maakt’ kan dat letterlijk verwijzen naar het onhandig omgaan met zo’n schaal of pot. Dit beeld is logisch en intuitief.

2) Historische/taalkundige verklaring

Sommige taalkundigen plaatsen de uitdrukking in een traditioneel rijtje van idiomen waarin ‘pot’ of ‘potje’ symbool staat voor iets kleins maar rommeligs. De uitdrukking duikt al in 19e-eeuwse taalvormen op en kreeg in de loop van de tijd de huidige figuurlijke betekenis van ’troep maken’.

3) Sociale contexten

In sociale situaties werd ‘potje’ ook gebruikt voor een wirwar aan zaken (kleine spelletjes, gedoe, liefdesaffaires in oudere voorstellingen). Die associatie met iets onhandigs of ongeorganiseerd kan hebben bijgedragen aan de idiomatische betekenis.

Belangrijk: er is geen eenduidig, gedocumenteerd “een bron”-verhaal zoals bij sommige spreekwoorden; we hebben vooral plausibele verklaringen op basis van taalgeschiedenis en metaforisch gebruik.

Voorbeelden: hoe gebruik je de zin in zinnen?

Praktische voorbeelden helpen het meteen duidelijk te maken:

• “Hij moest de vloer schrobben en maakte er een potje van — er lagen meer vegen dan ooit tevoren.”
• “Tijdens de presentatie maakte hij er een potje van door alle cijfers door elkaar te halen.”
• “Vertrouw haar niet met de planning, ze maakt er altijd een potje van.”

Synoniemen en alternatieve uitdrukkingen

Wil je variëren of preciezer zijn? Enkele alternatieven:

• “Hij maakt er een rommeltje van.”
• “Hij flikt het weer.” (meer informeel en soms milder)
• “Hij verprutst het.”
• “Dat loopt in de soep.”

Wanneer is het gepast om de uitdrukking te gebruiken?

Omdat het informeel en soms licht kritisch is, gebruik je het best in vertrouwde settings of waar directheid acceptabel is. Vermijd het in formele zakelijke rapporten of bij heel kwetsbare personen — je wil geen extra conflict veroorzaken.

Tips voor gebruik in een werkomgeving

Als je iemand wilt aanspreken zonder de relatie te schaden: benoem eerst het probleem concreet (“de planning klopt niet”), geef voorbeelden en sluit af met een verbeterpunt. Zeg niet enkel “je maakt er een potje van”, want dat leidt vaak tot verweer.

Wat kun je praktisch doen als iemand ‘er een potje van maakt’?

Als expert in praktische hulp: pak het stapsgewijs aan.

Stap 1: Beoordeel de schade

Is het klein en snel op te lossen (schoonmaken, beetje bijsturen) of structureel (foute beslissingen, tijdverlies)?

Stap 2: Beheers de situatie eerst

Maak de rommel veilig: zet dingen terug, maak prioriteiten, corrigeer cruciale fouten. Rust herstellen voorkomt escalation.

Stap 3: Leer en voorkom

Bespreek wat fout ging en zet concrete afspraken of checklists op zodat het niet opnieuw gebeurt. Kleine routines voorkomen dat iemand ‘er weer een potje van maakt’.

Voorbeeld van een korte checklist die je meteen kunt gebruiken

Gebruik deze mini-checklist na een klus of project om te controleren of er ‘een potje gemaakt’ is en hoe je het oplost:

• Wat is precies misgegaan? (1 zin)
• Is er direct risico of schade? (ja/nee)
• Welke drie acties herstellen de situatie het snelst?
• Wie is verantwoordelijk voor herstel en wanneer gebeurt dat?
• Welke preventiestap voorkomen herhaling?

Veelgemaakte misverstanden

1) Niet altijd opzet: de uitdrukking impliceert meestal onhandigheid, niet moedwillig saboteren. 2) Niet per se grof: het is informeel maar niet grof; context bepaalt of het kwetsend overkomt.

Praktische taal-tip voor schrijvers en SEO

Als je dit onderwerp online behandelt (zoals op omechrishelpt.nl), gebruik zoekwoorden die mensen intypen: “hij maakt er een potje van betekenis”, “oorsprong uitdrukking”, “wat betekent ‘er een potje van maken'”. Verwerk die termen natuurlijk in koppen en voorbeelden voor betere vindbaarheid.

Laatste praktische tip: heb je meteen iets te checken? Gebruik de korte checklist hierboven na je volgende klus en noteer één concrete preventiestap — bijvoorbeeld een foto van de klus voor- en achteraf of een takenlijstje met deadlines — zodat “er een potje van maken” voortaan minder vaak voorkomt.