Waar komt de uitdrukking ‘iemand in de maling nemen’ vandaan?

Kort antwoord: de precieze herkomst is niet 100% zeker, maar taalonderzoek wijst erop dat de uitdrukking uit de negentiende eeuw komt en waarschijnlijk verband houdt met kermis- of spotpraktijken waarbij iemand letterlijk ‘om de tuin geleid’ of voor de gek gehouden werd; in de taalgeschiedenis bestaan er twee plausibele verklaringen die vaak genoemd worden.

Wat betekent ‘iemand in de maling nemen’ precies?

Betekenis: iemand bewust voor de gek houden, foppen of laten geloven in iets dat niet waar is — meestal op een speelse of plagerige manier. Let op: het kan variëren van onschuldige grap tot ernstiger misleiding, afhankelijk van intentie en gevolg.

Herkomst en etymologie

Taalkundigen zijn het erover eens dat de uitdrukking pas vanaf de 19e eeuw in geschreven bronnen opduikt en dat de precieze oorsprong onzeker is. Wel zijn er twee dominante theorieën die de meeste uitleggevers noemen.

Theorie 1: verband met kermis en mallemolen

Volgens deze theorie verwijst ‘maling’ naar kermisachtige toestanden, zoals de mallemolen of andere draaimolens en spotpraktijken op kermissen en markten. Iemand ‘in de maling nemen’ zou dan letterlijk betekenen dat je iemand in een draaiende, verwarrende situatie brengt — figuurlijk: iemand om de tuin leiden of voor de gek houden. Deze verklaring legt de link met plagerij en publiek vertier.

Theorie 2: oud-Nederlandse/laagduitse woordvormen

Een andere theorie zoekt het in oudere woordvormen rond ‘malen’ en vergelijkbare laagduitse termen, waarin betekenissen als ‘bij iemand spotten, kwellen of behandelen’ voorkomen. Hier speelt de ontwikkeling van werkwoordsvormen en regionale spreektaal mee; de exacte klank en betekenis zijn in de loop der tijd vervormd tot de huidige uitdrukking.

Wat zeggen bronnen als Onze Taal en Etymologiebank?

Instituten voor taaladviezen geven vaak aan dat de herkomst niet eenduidig te bewijzen is en dat beide theorieën plausibel zijn. Ze adviseren terughoudendheid bij stelligheid: de uitdrukking is ingeburgerd en betekenisvast, maar de etymologische route is deels speculatief. Raadpleeg Etymologiebank of OnzeTaal voor gedetailleerde aantekeningen en vroegste attestaties.

Wanneer gebruik je de uitdrukking — en wat is de toon?

Gebruik ‘iemand in de maling nemen’ bij informele situaties en grappen. Vermijd het in formele teksten of wanneer de grap schadelijk kan zijn voor iemands reputatie of vertrouwen. Synoniemen: iemand voor de gek houden, foppen, om de tuin leiden. Tegenovergestelde uitdrukking bij serieuze situatie: misleiden of bedriegen.

Veelvoorkomende fouten en misverstanden

Fouten: verwarren met ‘geen maling hebben aan’ (dat betekent ‘geen zorg hebben om’), of letterlijk interpreteren als iets met ‘malen’ (zoals het verbouwen van graan). Belangrijk: de moderne betekenis is figuurlijk en draait om misleiding of plagen, niet om malen of verwaarlozing.

Praktische voorbeelden

Voorbeelden die je direct kunt gebruiken: • “Hij nam me in de maling met dat valse lotto-bericht.” • “Ze houden elkaar altijd in de maling tijdens familiebijeenkomsten.” • “Maak er geen pijnlijke grap van — foppen is oké zolang niemand gekwetst wordt.”

SEO-tip voor gebruik van de uitdrukking online

Wil je dit onderwerp online gebruiken (blog, social post, FAQ)? Gebruik de exacte zoekterm ‘iemand in de maling nemen’ meerdere keren natuurlijk verspreid, voeg varianten toe zoals ‘herkomst’ en ‘betekenis’, en gebruik korte voorbeelden en vragen die mensen intypen, bijvoorbeeld: ‘Waar komt de uitdrukking iemand in de maling nemen vandaan?’ of ‘Wat betekent iemand in de maling nemen?’.

Snelle check: is dit de juiste uitdrukking voor jouw zin?

Praktische tip die je meteen kunt toepassen: vervang in je zin ‘iemand in de maling nemen’ door ‘iemand voor de gek houden’ — als de zin nog steeds klopt, is de uitdrukking passend. Zo niet, kies dan een preciezere term zoals ‘misleiden’, ‘bedriegen’ of ‘plagen’ afhankelijk van de ernst.