Waarom heb je slaap in je ogen? Heel simpel: ’s nachts produceert je oog continu tranen en slijm, maar omdat je bijna niet knippert en vaak met je ogen dicht ligt, hoopt dat vocht, dode huidcellen, oliën en bacteriën zich op in de ooghoeken en drogen ze gedeeltelijk uit — dat is de “slaap” of korstje dat je ’s ochtends wegveegt.
Wat is die “slaap” precies?
De ochtendkorstjes bestaan uit een mengsel van: helder traanvocht (water + zout), slijm uit slijmproducerende cellen van het bindvlies (conjunctiva), vette afscheiding van de meibomische klieren in de oogleden, dode huid- en epitheelcellen en kleine aantallen huidbacteriën en eiwitten (zoals lysozyme) die bacteriën bestrijden. Normale, droge, licht verkleurde korstjes zijn meestal onschuldig.
Waarom ontstaat het vooral ’s nachts?
Tijdens de slaap knipper je nauwelijks en is de traanfilm minder dynamisch. De traanproductie verandert bovendien van samenstelling: de waterige laag vermindert, het slijm en de vettige componenten kunnen zich ophopen. Ook kan mondademhaling, licht open slapen of een droge slaapkamerlucht de droogte en dus de korstvorming verergeren.
Wanneer is het normaal en wanneer niet?
Normaal
Een paar licht plakkerige korstjes in de ooghoek bij het opstaan, soms wit of gelig van kleur, zonder veel roodheid of pijn — dat is meestal gewoon fysiologisch.
Niet normaal / waarschuwingssignalen
- Veel, dikke gele of groene pusachtige afvoer: mogelijk bacteriële conjunctivitis (besmettelijk).
- Ernstige roodheid, pijn, lichtschuwheid of wazig zien: contact huisarts/oogarts.
- Aanhoudende korsten ondanks goede hygiëne, klonterende ogen bij kinderen: mogelijk verstopte traankanaaltjes of chronische blefaritis.
- Contactlensdraagers met veel afscheiding of pijn: direct lens eruit en arts bellen.
Oorzaken van veel of afwijkende oogslijm
- Conjunctivitis (virus, bacterie, allergie): infectie of ontsteking van het bindvlies.
- Blefaritis: ontsteking van de ooglidranden, vaak met vettige korsten en jeuk.
- Meibomian gland dysfunction: verstopping van talgklieren waardoor vet en korstjes ontstaan.
- Droge ogen: traanfilm raakt uit balans, slijmklieren compenseren en geven meer slijm.
- Allergieën: heldere maar overvloedige slijmproductie en jeuk.
- Traumatische beschadiging of vreemde voorwerpen: lokale afscheiding en irritatie.
Hoe verwijder je de slaap veilig?
Aanpak die ik adviseer: zachte, hygiënische stappen zonder je oog te irriteren.
Stappenplan
- Was eerst je handen grondig met zeep.
- Gebruik een warm (niet heet) kompres of een warme theedoek: even onderdompelen in heet/gekoeld water, uitwringen en 3–5 minuten zacht tegen het gesloten oog leggen. Dit maakt korstjes week en opent meibomische klieren.
- Veeg daarna voorzichtig van binnen (neuszijde) naar buiten met een schoon watje, wattenschijfje of zachte doek. Wegvegen in één richting voorkomt verspreiding naar het andere oog.
- Als er veel slijm is, kun je het oog spoelen met steriele fysiologische zoutoplossing (koud of kamertemperatuur). Vermijd kraanwater direct in het oog tenzij gekookt en afgekoeld in noodgevallen.
- Gebruik geen scherpe voorwerpen, nagels of eindeloos wrijven — dat beschadigt het oog en verhoogt infectierisico.
Praktische hulpmiddelen en producten
- Steriele fysiologische zoutoplossing (verkoop apotheek): veilig voor spoelen.
- Warmtekompressen of herbruikbare oogkompressen met microvezel of gel.
- Zachte watten of wegwerp-wattenschijfjes.
- Hypoallergene oogmake-upremover / babyshampoo verdund (voor ooglidhygiëne).
- Artificial tears (kunsttranen) bij droge ogen.
Dagelijkse preventietips
- Verwijder altijd make-up voor het slapengaan; oude make-up is een bron van vuil en bacteriën.
- Houd je bril en zonnebril schoon; raak je ogen niet onnodig aan met je handen.
- Gebruik indien nodig een luchtbevochtiger in droge slaapkamers.
- Drink voldoende; hydratatie helpt traanfilmbalans.
- Doe regelmatig knipperoefeningen als je veel naar een scherm kijkt, en neem pauzes.
- Bij chronische blefaritis: dagelijks warme kompressen en zachte ooglidhygiëne (geadviseerd door huisarts/optometrist).
Wanneer naar de huisarts of oogarts?
- Als de afscheiding dik, geel-groen en veel is, of als er veel roodheid en pijn is — mogelijk bacteriële infectie die antibiotica nodig heeft.
- Als zicht verandert, er zwevende vlekken of lichtflitsen optreden, of als pijn toeneemt — direct medische hulp.
- Kinderen met voortdurend dichtgeplakte ogen of pus: laat de huisarts kijken op ontsteking of een aangeboren traankanaalprobleem.
Specifieke tip bij contactlenzen
Draag geen lenzen bij korstvorming of irritatie; verwijder ze en bewaar of vervang volgens voorschrift. Kontroleer lenzenvloeistof en hoesjes op hygiëne; bij vermoeden van infectie: lenzen weg en arts bellen.
Laatste praktische check die je nu direct kunt doen: was je handen, leg een warm (niet heet) doekje 3–5 minuten op je gesloten oog en veeg daarna voorzichtig van neus naar slaap met een schoon watje — als de korstjes makkelijk loskomen en het oog geen extra roodheid, pijn of troebel zicht geeft, is het waarschijnlijk onschuldig; anders even contact opnemen met je huisarts of oogarts.