Kort en krachtig: “water bij de wijn doen” betekent dat je bereid bent een deel van je standpunt, eis of gedrag op te geven om tot een compromis te komen — je geeft iets toe om samen verder te kunnen. In de praktijk is het een verplichte vaardigheid bij onderhandelen, samenwonen en samenwerken: je behoudt niet alles wat je wilt, maar wint wel stabielere verhoudingen.

Wanneer pas je deze uitdrukking toe?

Je doet water bij de wijn als je merkt dat vasthouden aan je eigen zin leidt tot conflict, vertraging of verlies van vertrouwen. Voorbeelden: een ruzie met je partner over huishoudtaken, onderhandelingen op het werk, of een familievraag waarbij beide partijen gelijkwaardige belangen hebben. Het is niet bedoeld voor situaties waarin je fundamenten of waarden in het geding zijn (denk aan veiligheid of basisprincipes), maar juist voor discussies over voorkeuren, timing en praktische uitvoering.

Concreet stappenplan: zo doe je water bij de wijn

1) Beschrijf kort wat jij echt belangrijk vindt en waarom. 2) Vraag wat de ander belangrijk vindt en waarom — luister actief. 3) Zoek overlap: wat kan allebei deels ingewilligd worden? 4) Bied een concreet voorstel waarbij ieder iets krijgt en iets opgeeft. 5) Leg de afspraak vast (kort en duidelijk) en spreek een evaluatiemoment af. Deze stappen drukken de emotie terug en zetten gesprek om in een praktische oplossing.

Voorbeeldzinnen die je meteen kunt gebruiken

“Ik begrijp waarom dat voor jou belangrijk is; ik kan hiermee instemmen als we dit aanpassen…” “Kunnen we dit twee weken proberen en dan samen evalueren?” “Ik geef toe dat ik flexibel kan zijn op tijdstippen, maar ik wil dat taak X wel blijven doen.” Dergelijke zinnen maken het compromis concreet en houdbaar.

Tips om niet te veel water bij de wijn te doen (je grenzen bewaren)

Stel je bottom line vast voordat je begint — wat geef je nooit op? Oefen met kleine concessies voordat je aan grotere zaken begint. Gebruik de ‘als-dan’-techniek: “Als jij hiermee instemt, dan ga ik hiermee akkoord.” Vraag tijd als je emotioneel bent: “Ik wil hierover nadenken en morgenochtend reageren.” Zo voorkom je dat je onbewust teveel toegeeft.

Praktische voorbeelden per situatie

Relatie: verdeel huishoudtaken in blokken of ruildiensten (ik kook maandag, jij stofzuigt woensdag). Werk: stel tijdelijke deadlines of pilots voor om een oplossing te testen. Buurt of vereniging: maak een rooster of een financiële bijdrage voor onderhoud in plaats van volledige verantwoordelijkheid aan één iemand. Deze concrete oplossingen veranderen vaag ‘toegeven’ in meetbare afspraken.

Valkuilen en hoe ze te vermijden

Valkuil 1 — onduidelijke afspraken: schrijf kort op wie wat doet en wanneer. Valkuil 2 — te veel geven om het conflict snel te stoppen: stop even en check intern of je concessie structureel oké is. Valkuil 3 — nooit evalueren: plan een terugkoppelmoment zodat je kunt bijsturen als het compromis niet werkt.

Oefeningen om beter te worden in concessies

Oefen rollenspellen met een vriend of collega: doe vijf kleine concessies in tien minuten en evalueer. Schrijf per concessie op wat je ervoor terugkreeg en hoe dat voelde. Gebruik de “3-2-1”-check: noem 3 belangen van jezelf, 2 belangen van de ander en 1 voorstel dat rekening houdt met beide.

Checklist voor een eerlijk compromis

– Hebben beide partijen iets gewonnen? – Is het voorstel concreet en meetbaar? – Is er een evaluatiemoment afgesproken? – Zijn de grenzen van beide partijen gerespecteerd? – Staat het zwart-op-wit (mail of kort bericht)? Als je op alle vragen ‘ja’ kunt antwoorden, heb je goed water bij de wijn gedaan.

Laatste praktische tip: schrijf NU één concrete concessie op die je bereid bent te doen deze week en stuur die per sms of mail naar de betrokken persoon, inclusief de tegenprestatie en een datum om het samen te evalueren — zo maak je water bij de wijn direct werkbaar.